Tutaj znajdziesz najważniejsze informacje o cukrzycy typu 1. Przydadzą się one każdemu, kto ma styczność z Twoim dzieckiem – w domu, u dziadków, w przedszkolu, w szkole czy klubie sportowym. Możesz je wydrukować.
1. Co to jest cukrzyca typu 1. (tzw. insulinozależna)?
Cukrzyca typu 1 u dzieci – choroba związana z brakiem insuliny. Insulina musi być podawana z zewnątrz.
- Podana insulina obniża poziom cukru we krwi (glikemię).
- Posiłek czy słodki napój (np. sok) podwyższa poziom cukru.
- Cukier mierzymy glukometrem lub za pomocą sensora. Prawidłowy (bezpieczny) poziom: 80-140 mg/dl.
- Hipoglikemię (niski poziom cukru) rozpoznajemy przy glikemii poniżej 70 mg/dl i objawach.
2. Co to jest hipoglikemia?
Stan zagrożenia wymagający reakcji to zbyt niski poziom cukru – hipoglikemia.
Najczęstsze objawy, które mogą towarzyszyć zbyt niskiemu poziomowi cukru to:
- Bladość, zimne poty/nadmierna potliwość, drżenie rąk, osłabienie.
- Nietypowe zachowanie: zmiana zachowania, niepokój, brak zdolności jasnego myślenia, niewytłumaczalny smutek, agresja, niestosowna wesołkowatość, problemy z mową.
- Ból głowy, głód, zawroty głowy, szerokie źrenice.
- Później następuje utrata przytomności, drgawki, stan zagrożenia życia.
WAŻNE: Każde dziecko ma swoje indywidualne objawy zbyt niskiego poziomu cukru – należy dowiedzieć się, jakie objawy ma dane dziecko. Najczęściej potrafi je rozpoznać i zgłosić.
3. Co należy robić, gdy dziecko czuje, że ma niski cukier?
- Jeżeli dziecko zgłosi na lekcji złe samopoczucie, nie wolno czekać do zakończenia lekcji ani wysłać dziecka samego do pielęgniarki.
- Powinno usiąść, nie przemieszczać się – nie wolno zostawiać dziecka samego.
- Zmierzyć poziom cukru glukometrem (jeżeli nie ma przy sobie glukometru – to należy zareagować tak, jakby miało niski poziom cukru).
- W przypadku cukru poniżej 70 mg/dl dziecko powinno zjeść 1-2 kostki dextrozy, wypić 1 torebkę płynnej glukozy. Cukier podniesie też 100 ml soku, woda z cukrem – 2 łyżeczki na pół szklanki lub cukierek typu: fresh&fruits, krówka lub 2 cukierki nimm2 – ale nie jest to zalecane.
- Zmierzyć kontrolnie poziom cukru po 15 minutach. Jeśli nadal jest niski, po raz drugi należy dziecku podać węglowodany proste, czyli dextrozę, sok lub cukier, cukierka.
- Przy cukrze 60-70 mg/dl można przyspieszyć posiłek lub podać kostkę dextrozy, pół opakowania płynnej glukozy.
- Po udzieleniu dziecku pierwszej pomocy warto wykonać telefon do rodzica.
4. Co należy robić w przypadku utraty przytomności?
- Bezwzględnie wstrzyknąć glukagon – podajemy w którykolwiek duży mięsień uda lub w pośladek – lek znajduje się u pielęgniarki (powinien także być w świetlicy i ewentualnie tam, gdzie dziecko spędza dużo czasu i jest łatwy dostęp do leku). Starsze dzieci mogą nosić glukagon w plecaku.
- Ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej, bo lek może wywołać mdłości i wymioty.
- Zadzwonić po pogotowie – 112 (informując, że dziecko ma cukrzycę i straciło przytomność) – oraz do rodzica.
- Zmierzyć poziom cukru glukometrem, czytnikiem lub sprawdzić na pompie (najlepiej korzystając przy tym z telefonicznej pomocy i wskazówek rodzica/opiekuna), odłączyć pompę.
- Do momentu odzyskania przytomności nie wolno podawać nic doustnie (soku, glukozy), bo dziecko mogłoby się zachłysnąć.
- Po wybudzeniu dziecka podać glukozę lub dextrozę, a po 15 min, jeśli nie wystąpią wymioty posiłek.
5. Co to jest hiperglikemia?
Hiperglikemia to podwyższony poziom cukru, ponad 140 mg/dl – nie stanowi zagrożenia życia, wymaga reakcji (podania insuliny) najczęściej powyżej 200 mg/dl, po kontakcie dziecka z rodzicem. Podanie insuliny obniży cukier, napój lub posiłek – podwyższy go.
6. Czy dziecko z cukrzycą może aktywnie uprawiać sport i ćwiczyć na WF-ie?
Wysiłek fizyczny jest bardzo ważny i wskazany dla diabetyków. Trzeba jednak pamiętać, że intensywne ćwiczenia mogą znacznie obniżyć poziom cukru, więc wymagają przygotowania.
Dlatego należy:
- Zmierzyć poziom cukru przed ćwiczeniami.
- Jeżeli cukier wynosi poniżej 70 mg/dl – postępujemy jak w hipoglikemii (sok, dextroza), nie wolno ćwiczyć.
- Jeżeli poziom cukru jest poniżej 150 mg/dl – dziecko powinno zjeść przed ćwiczeniami – wg zaleceń rodziców.
- Cukier 150-220 mg/dl – dziecko może ćwiczyć.
- Jeżeli cukier jest wyższy niż 220 mg/dl – dziecko może ćwiczyć dopiero po podaniu tzw. korekty (dodatkowej insuliny), według uzgodnienia z rodzicem.
- Jeżeli cukier jest wyższy niż 270 mg/dl – dziecko musi zrobić korektę wg zaleceń i odczekać aż glikemia zacznie spadać. Gdy wysoka glikemia się utrzymuje, może być konieczne np. sprawdzenie ketonów we krwi przez rodziców. Nie wolno ćwiczyć, gdy ketony są dodatnie.
- Gdy wysiłek jest intensywny i długotrwały dziecko powinno zmierzyć cukier w trakcie zajęć (najlepiej co 30 minut) i po zajęciach oraz wypić lub zjeść coś słodkiego, według wcześniejszych wskazówek rodziców.
Każde dziecko indywidualnie reaguje na wysiłek fizyczny. Bywają sytuacje (szczególnie wysiłek beztlenowy np. ćwiczenia na siłowni), gdy cukier rośnie.
7. Wycieczka, wyjście ze szkoły, sprawdzian, egzamin
Dziecko musi zawsze mieć przy sobie płynną glukozę, dextrozę, ewentualnie sok lub cukier! Musi mieć możliwość: zmierzenia cukru, zjedzenia posiłku i skontaktowania się z rodzicem. Nawet w teatrze czy filharmonii.
Materiał przygotowany przez Fundację Słodziaki we współpracy z dr n. med. Martą Wysocką-Mincewicz.
